andrebogaert.be

5. Oorlog en diplomatie in de 18e eeuw.

Het begin van de 18e eeuw (vanaf 1713) wordt gekenmerkt door een terugkeer naar de verstandhouding tussen Groot-Brittannië en Frankrijk (het Verbond van Hannover van 1716) en een periode van betrekkelijke rust en vrede. Daar kwam een einde aan, toen Groot-Brittannië in 1739 aan Spanje de oorlog verklaarde omwille van een vrij onbelangrijk geschil in de kolonies. Frankrijk, dat via het huis van de Bourbons met Spanje was verbonden, verklaart op zijn beurt de oorlog aan Groot-Brittannië en schaart zich met zijn schepen aan de zijde van de Spaanse vloot. Het was dus een oorlog, die louter maritiem en koloniaal zou zijn geweest, als op dat moment de keizer van Oostenrijk niet was gestorven zonder mannelijke opvolger. De oorlog Frankrijk-Spanje tegen Groot-Brittannië wordt meteen een volledige oorlog, ook te land, van Frankrijk, Spanje en Pruisen tegen Groot-Brittannië en Oostenrijk: de Oostenrijkse Successieoorlog (1740-1748).
Frederik de Grote van Pruisen profiteert van het overlijden van de keizer om Silezië binnen te vallen en in te palmen. Spanje wou de streek rond Milaan heroveren op de Oostenrijkers. En Frankrijk zag weer in de vernietiging van het huis van Habsburg een kans om zelf oppermachtig te worden op het continent, de Zuidelijke Nederlanden te heroveren en meesterschap ter zee van Groot-Brittannië te breken. Groot-Brittannië van zijn kant koos de zijde van Oostenrijk. Sommige parlementairen in dat land verzetten zich tegen die politiek, omdat ze vermoedden dat George II zijn Hannoverse belangen boven die van Groot-Brittannië plaatste. Maar de kapitalisten waren voor de oorlog, omdat ze de macht van Frankrijk op het vasteland wilden breken, en zo de hegemonie van Groot-Brittannië op zee definitief wilden vestigen.
Frankrijk moet dus eens te meer oorlog voeren op twee fronten: op het vasteland tegen Oostenrijk, op zee tegen Groot-Brittannië. De Vrede van Aken in 1748, die het einde betekende van deze oorlog, was alleen voor Pruisen een winstpunt: Silezië bleef definitief bij Pruisen. Frans van Lotharingen, man van Maria Theresia, werd keizer van Oostenrijk.

De strijd tussen Frankrijk en Groot-Brittannië om de wereldheerschappij, vooral dan in de kolonies, en de strijd tussen Oostenrijk en Pruisen om de macht in Centraal Europa zal na acht jaar weer losbarsten in de zevenjarige oorlog (1756-1763). Maar dit pas na een dramatische