2. Homo sapiens neanderthalensis
2.2 Een andere soort mens?
De vraag is nu: waren de Neanderthalers de onmiddellijke voorlopers van de homo sapiens sapiens? Is deze laatste uit hen geëvolueerd? Een strijdvraag tot nog toe tussen de paleoanthropologen.
– Uit vondsten vooral in het Midden-Oosten van fossielen, die kenmerken vertonen van beide soorten, de homo sapiens sapiens en de homo sapiens Neanderthalensis, besloten sommigen dat de ene soort langzamerhand overgegaan is in de andere. De neanderthaler, die uit de homo erectus is ontstaan, vertoonde kenmerken die het leven in het barre Noorden draaglijker maakte, en veranderde stilaan onder invloed van de omstandigheden (klimaat, leefwijze) in wat onze directe voorganger zou zijn, een fijnere, grotere mens, aangepast aan een milder klimaat en met meer artistieke eigenschappen. Het is duidelijk dat deze wetenschappers tot de bevinding gekomen waren dat de neanderthaler veel minder ‘primitief’ en ‘aapachtig’ was dan vroeger was gedacht en voorgesteld. Zij waren van oordeel (en dat is nu algemeen aanvaard) dat de neanderthaler een homo sapiens is, en wellicht, geschoren en gekleed zoals iemand van nu in de metro van New York niet zou opvallen tussen de andere reizigers…
– Ook al is iedereen het eens over de ‘rehabilitering’ van de neanderthaler, toch hellen veel paleoanthropologen nu over naar de opvatting dat de neanderthaler en de homo sapiens sapiens wel degelijk twee verschillende soorten mensen zijn. En dat de neanderthalers, na wellicht duizenden jaren samen met de ‘moderne’ mensen te hebben geleefd (in harmonie of in concurrentie), zo’n 35.000 jaar geleden om tot nog toe onbekende redenen van de aardbol zijn verdwenen. Hun plaats is ingenomen door de homo sapiens sapiens. Hun verdwijning kan het gevolg zijn geweest van de ‘concurrentie’, maar ook van het feit dat zij gemiddeld een kortere levensloop kenden, dat hun kinderen later werden gespeend, dat dus demografisch zij het moesten afleggen tegen de anderen en zo uitstierven.
Twee Amerikaanse paleoanthropologen hebben op basis van studies van de neanderthalervondsten proberen aan te tonen wat Neanderthalers zouden hebben gemist en de ‘moderne’ mensen wel hadden, zodat zij het hebben gehaald op hun concurrenten:
– eerst en vooral de bouw van hun sites: de ‘modernen’ bouwden hun haarden en huizen volgens bepaalde regels, de neanderthalers lukraak: dit zou er op wijzen dat de ‘modernen’ meer tot abstractie in staat waren, dat ze konden plannen, vooruit zien, herhalen
– ten tweede, het gebruik van de omgeving: de neanderthaler reageert en verhuist als de plaatselijke omstandigheden het nodig maken; de ‘modernen’ leren zich in te richten en harde tijden door te maken, handel op te zetten en een sociaal netwerk dat het overleven mogelijk maakt
– ten derde, verspreiding over nieuwe gebieden: de neanderthaler bleef in Europa en het Midden-Oosten, de ‘moderne’ mens verspreidde zich over de hele wereld: wijst op de mogelijkheid om de toekomst beter in te schatten.
Laatst verscheen het resultaat van een studie, die door onderzoek van de tanden van de neandertaler en zijn ontwikkeling van kind tot volwassene tot het besluit komt dat de neandertaler inderdaad een andere soort mens was, fundamenteel verschillend van de homo sapiens. Het artikel laat duidelijk de mogelijkheden en beperkingen zien van de huidige wetenschap. Heel interessant!