Archive for juni, 2005

Het Christendom: wezen en geschiedenis

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.4 De revoluties in cultuur en theologie (vervolg)

De Verlichting als cultuurrevolutie

De achttiende eeuw wordt de eeuw van de Verlichting, dwz – volgens Kant – het uittreden van de mens uit de onmondigheid, waar hij zelf schuld aan had. Hebt de moed uw eigen verstand te gebruiken! Deze leuze richt zich tegen de kerkelijke autoriteiten van alle confessies, die het denken tot dan toe beheersten. Ze betekent een ware revolutie in de cultuur, een revolutie die voor het christendom enorm ingrijpend is. In de tijd van Luther, Calvijn en het concilie van Trente beïnvloedden de religieus-theologische en kerkelijke voorschriften de politieke, economische, sociale en culturele processen. Nu is het omgekeerd: kerkelijke organisaties, vroomheidbewegingen en theologie worden meer en meer bepaald door politiek-economisch-sociaal-culturele factoren. Bovendien beginnen cultuur en religie uit elkaar te drijven. Dat is het begin van een toenemend allesbepalend proces van voor het christendom bedreigende ‘verwereldlijking’. Die zal leiden tot ontkerkelijking, ja zelfs tot ontkerstening.

De basis voor dit seculariserings- en emancipatieproces, dat hebben we reeds gezien, was al in de volle middeleeuwen gelegd. Thomas van Aquino had al met behulp van Aristoteles gekozen voor de



Het Christendom: wezen en geschiedenis

C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

C.V. 4 De revoluties in cultuur en theologie (vervolg)

Die hele ritenkwestie heeft ook invloed gehad op een aantal mensen, die in die achttiende eeuw de pluralistische structuur van de mensheid met gelijkwaardige rassen en culturen filosofisch ernstig namen en streefden naar een verzoening niet enkel van de christelijke kerken onderling maar ook van de westelijke en oostelijke cultuur. Het gaat hier o.m. over Gottfried Wilhelm Leibniz, die op het einde van zijn leven (in 1716) een



Simone de Beauvoir en Sartre

In dit jaar, waarin de honderdste verjaardag wordt gevierd van de geboorte van Jean-Paul Sartre, is het goed ook even zijn relatie met Simone de Beauvoir te bekijken vanuit haar gezichtshoek. Met de vraag natuurlijk: was de Beauvoir werkelijk gelukkig? Het antwoord zullen we wel nooit meer kennen.


By andre in Actualiteit  .::. (Add your comment)

Het Christendom: wezen en geschiedenis

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.4 De revoluties in cultuur en theologie (vervolg)

Verdraagzaamheid en relativering van het christendom

Na de dertigjarige oorlog kwam het in het midden van de zeventiende eeuw tot een groeiende religieuze verdraagzaamheid. De vrijheid van denken zette zich door niet enkel in de filosofie en natuurwetenschap, maar ook in de politiek en de religie. De uit Spanje verdreven Joden en Moren ontwikkelden allerlei initiatieven in andere steden. De Hugenoten, door Lodewijk XIV uit Frankrijk verdreven, werden in Pruisen, in Holland en Engeland suksesrijke zakenlui en wetenschappers. Vandaar dat de zuidelijke katholieke landen in steeds grotere mate op wetenschappelijk, technisch en economisch gebied achterbleven bij de rest van Europa.

Een andere ontwikkeling is even fundamenteel geweest voor de ontwikkeling van het moderne denken. De berichten en belevenissen van ontdekkers, missionarissen en kooplui deden het inzicht groeien dat de christelijke religie niet zo enig in zijn soort was als men tot dan toe had geloofd. Hoe meer men te weten kwam over die nieuwe landen, culturen en religies, des te meer werd het eigen Europees getinte christendom gerelativeerd.

Vooral de christelijke missie in Azië heeft een enorme weerslag gehad op het christendom in Europa. Waarom? De stichter van de Chinamissie aan het einde van de zestiende eeuw was de Italiaanse Jezuïet Matteo Ricci (vanaf 1583 in China, vanaf 1601 in Peking). Hij had zich in kledij, taal en gedraging verregaand aangepast aan de Chinese manier van leven. Hij was een christen in de gedaante van een confuciaanse geleerde. Daar kwam in Rome en bij de andere orden tegenstand tegen: de Jezuïeten werden ervan beschuldigd een uitverkoop van het christendom te organiseren. Dat liep uit op een grote rel, die dan als de eigenlijke ritenstrijd uitbrak, toen in 1634 Dominikanen en Franciscanen in China aan hun missie begonnen.
Ondertussen floreerde de missie in China. In 1692 werd zelfs door de belangrijkste keizer van de nieuwe Manchu-dynastie K



De wolf en de milieu-discussie in de VS

In de VS woedt, vooral in de steden, de discussie over het al of niet dood zijn van de zorg voor het milieu. Dat is volgens de auteur van dit stuk over de wolf in het rurale westen van de VS eigenlijk een academische discussie. Zij houdt geen rekening met de realiteit van de situatie in dat rurale gebied, waar de introductie van de wolf gezorgd heeft voor een verandering ten goede van het rurale milieu. Nu ook in Frankrijk een discussie woedt tussen de voor- en tegenstanders van de bescherming van de wolf in het Zuiden, is het hoopgevend een dergelijk artikel te lezen.


By andre in Ecologie  .::. (Add your comment)

De Joden in de VS

Wie woont en werkt in Antwerpen kan moeilijk voorbij aan het feit dat hier meer dan elders de Joodse gemeenschap zichtbaar aanwezig is. Vooral dan in die vormen, die wijzen op een vasthouden aan of terugkeer naar eigen tradities. Meer dan de zogenaamd geassimileerde Joden vallen in het straatbeeld de Chassidische Joden op. Daarom is in deze tijd, waarin blijkbaar de terugkeer naar de eigen tradities als tendens in de VS sterker wordt, het pleidooi van Alan Wolfe voor een blijvende deelname van de Joden aan de Amerikaanse cultuur en geestesleven een pleidooi dat ons in Antwerpen niet onberoerd mag laten.


By andre in Actualiteit  .::. (Add your comment)

Het Christendom: wezen en geschiedenis

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.4 De revoluties in cultuur en theologie (vervolg)

Het nieuwe geloof in verstand en vooruitgang

Drijfkracht voor die mensen was de kracht van het autonome verstand, de Ratio of het denken van de mens. Het is voor hen de eerste en hoogste waarde van de moderne mens. Deze is een wezen, natuurlijk en met verstand uitgerust, die vertrouwen kan hebben in de fundamentele mogelijkheden van zijn verstand om te kennen en in de mogelijkheid om zijn verhouding tot de wereld te ontwikkelen. Geloof in zijn verstand betekende dus geloven dat dit verstand de waarheid in al zijn facetten kan achterhalen. Vandaar dat alle traditionele gezag



Het Christendom: wezen en geschiedenis

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.4 De revoluties in cultuur en theologie

Pas in de zeventiende eeuw zal het woord



Birma en de mensenrechten

Gisteren was Eddy Merckx zestig jaar. Dat is niet ongemerkt voorbijgegaan, en terecht. Maar morgen wordt een naar mijn gevoel even belangrijk persoon eveneens zestig. Benieuwd of daar ook wat aandacht naartoe zal gaan. Aung San Suu Kyi, mensenrechtenactiviste in Birma, wordt al drie jaar vast gehouden door de militaire dictatuur van Myanmar, het vroegere Birma. Een oproep om haar vrij te laten werd ook door Jean-Luc Dehaene ondertekend.


By andre in Actualiteit  .::. (Add your comment)

Het Christendom: wezen en geschiedenis

h3. C.V Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C.V.3 Revoluties in wetenschap en filosofie (vervolg)

De filosofische revolutie:

Descartes

De revolutie in de filosofie gebeurt door Descartes (1596-1650), met zijn ‘Discours de la méthode



Kwijtschelding van schulden

De laatste dagen werden we sterk aangemaand de grootmoedigheid van de acht rijkste landen te prijzen en te bewonderen: zij besloten de schuldenlast van een aantal van de armste landen volledig kwijt te schelden. Is dit een stunt die hun bijeenkomst binnenkort in Schotland een extra glans moet geven en diegenen, die van plan zijn te gaan protesteren in Edinburgh, een hak te zetten? Of is het een echt een doorbraak van een wereldgeweten bij die rijke happy few? Naast reacties van niet-goevernementele ontwikkelingsorganisaties, die meestal neerkomen op een nuchter onvoldoende, de reactie van een specialist terzake: Dirk Barrez. Zie hiervoor ook zijn interessante webside: www.globalsociety.be

SCHULDEN KWIJTSCHELDEN IS MOEILIJKER DAN HET LIJKT

De ontwikkelingslanden torsen allemaal samen een buitenlandse schuld van nu al ruim tweeduizend vijfhonderd miljard dollar.

Landen als Indonesië, Ecuador, Marokko en Zambia moeten ruwweg een vierde van hun handelsinkomen ophoesten voor de afbetaling van hun buitenlandse schuld; Hongarije, Kazakstan, Chili en Peru besteden daar ruwweg een derde aan; Colombia ziet veertig procent van zijn handelsinkomen daaraan opgaan, Turkije bijna de helft, Boeroendi vrijwel 60 procent en Brazilië maar liefst 69 procent.

De voorbije dertig jaar hebben de arme landen een ontzagwekkende schuldenlast opgebouwd. Die schuldenberg is voor een deel veroorzaakt doordat ze maar bekaaid uit de internationale handel komen. Wie steeds minder geld krijgt voor zijn waar, kan maar moeilijk de eindjes aan elkaar blijven knopen, moet dan maar de gespaarde reserves aanspreken en ten slotte in het rood gaan.

Toch is die dalende ruilvoet niet de enige oorzaak voor de enorme schuldenlast van de ontwikkelingslanden. Men mag niet vergeten dat er ook heel wat geleend geld gegaan is naar dure investeringsprojecten die weinig of niets opbrengen. Zo heeft de Ingastuwdam in Kongo bijvoorbeeld handenvol geld gekost, maar die produceert amper elektriciteit, en erger nog, er waren betere alternatieven. De wereld staat jammer genoeg vol van die peperdure, nutteloze ‘witte olifanten’ waaraan duur geleend geld is opgegaan.

Veel geleend geld is ook gespendeerd aan militair tuig. En militaire uitgaven zijn, economisch bekeken, zowat de minst productieve uitgaven. Maar alles kan altijd nog erger. Niet te verwaarlozen zijn de sommen die allerhande dictators en andere corrupte figuren in eigen zak hebben gestoken. Zo bleek dat gewezen president ‘Baby Doc’ Duvalier van Haïti in 1981 van een IMF lening van tweeëntwintig miljoen dollar, na twee dagen al twintig miljoen dollar voor zichzelf had afgehaald. Hoe konden de vroegere dictators Mobutu, van toenmalig Zaïre, en Marcos, van de Filippijnen, hun miljardenfortuin opbouwen? Hoe zijn vele machthebbers van de vroegere communistische landen immens rijk geworden in de jaren negentig van vorige eeuw?

Verder moet zeker de rol van de stijgende rentevoeten in de jaren tachtig aangestipt worden. Die maakte de aflossing van de schuld heel wat zwaarder – er moet nog veel meer geld terugbetaald worden – en dat veroorzaakte mede de explosie van de schuldenlast. Ook dat is geld dat zeker niet naar maatschappelijke behoeften kan gaan.

Over die schuldenlast en wat er mee moet gebeuren, klinkt de andersglobaliseringsbeweging nogal unisono: kwijtschelden, en liefst onmiddellijk. Hoe gerechtvaardigd de kwijtschelding van de schuldenlast ook mag zijn, toch blijven we zitten met een nooit echt beantwoorde vraag. De uitvoering van die maatregel komt in veel ontwikkelingslanden neer op een premie voor de kleptocraten, de elites en de dictators die er aan de macht zijn. Hoe ga je vermijden dat zij er gebruik van maken om nog meer geld voor zichzelf in te pikken of er zelfs nieuwe middelen uit te puren om hun repressiecapaciteit te verhogen? Kwijtschelding is ook een premie voor al die bedrijven en zakenlui die veel te dure, onrendabele of zelfs volledig zinloze investeringsprojecten wisten te verkopen, voor al die lobbyisten, consultants en andere die in het zog daarvan goed voor zichzelf zorgden door een eigen graantje mee te pikken en voor privé banken die wel terugbetaling eisen van de schulden en straks misschien ruimte krijgen om nieuwe leningen af te sluiten, winstgevend voor hen maar veel minder of zelfs niet voor de betrokken samenlevingen. Hoe ga je voorkomen dat, wanneer de teller terug op nul wordt gezet (of toch een stukje lager), die roofridders terug op pad gaan? Hoe verhinderen dat ze die landen met nieuwe schuld opzadelen waarvoor ze enkel gebakken lucht krijgen? Hoe beletten dat ze dat doen op de kap van de gewone mensen die alweer de rekening gepresenteerd zullen krijgen?

Voor velen in de antiglobaliseringsbeweging is die kwijtschelding eigenlijk alleen maar een principekwestie. Voor mij ook, maar daarenboven weet ik graag wat de concrete gevolgen zullen zijn, vooral voor de armsten en verdrukten in die landen. Je moet het principe van schuldkwijtschelding niet zover drijven dat een dergelijke maatregel hun situatie nog erger maakt. Die politieke verantwoordelijkheid dragen wij allemaal in landen die leningen hebben lopen en nog leningen zullen toestaan, die dragen we gezamenlijk in al die internationale financiële instellingen die vlot de rode loper hebben uitgerold voor die aanzwellende schuldenlast. En, niet te vergeten, we dragen die verantwoordelijkheid ook als klanten, en sommigen tevens als aandeelhouders, van privé banken die leningen aan ontwikkelingslanden hebben lopen.

Dirk Barrez, 15 juni 2005


By andre in Actualiteit  .::. (Add your comment)

Het Christendom: wezen en geschiedenis

h3. C.V. Het paradigma van de Moderne Tijd, georiënteerd op rede en vooruitgang

h5. C. V. 3 De revoluties in wetenschap en filosofie

De revolutie van de moderne tijd is op de eerste plaats een revolutie van de geest, het verstand. De wetenschap werd de grootmacht van de komende eeuwen. Wat Francis Bacon (+1626), al proclameerde maar nog niet empirisch-experimenteel vastlegde, werd in diezelfde eeuw methodisch aangepakt door Galilei, Descartes en Pascal, gevolgd door Spinoza, Leibniz en Locke, Newton, Huygens en Boyle. Zij maakten dat de superioriteit van het verstand, dat een quasi-geometrische zekerheid vooropstelde, het kenmerk werd van de moderne tijd.

De natuurwetenschappelijke revolutie: Galilei-Newton

Nicolaus Copernicus (1473-1543), geen geseculariseerde natuurwetenschapper maar een katholieke domheer in Pruisen, had met zijn werk:




You can follow any responses to this entry through the RSS 2.0 feed. You can leave a response, or trackback from your own site.