ALGEMENE GESCHIEDENIS 5. De Nieuwe Tijd (II, 3)
De zeventiende eeuw is de eeuw van het Franse absolutisme. Frankrijk is de machtigste natie van Europa, vooral dan na 1659 (de Vrede van de Pyreneeën, als gevolg van de oorlog tegen Spanje) Het toppunt is de regering van zonnekoning Lodewijk XIV (1661-1715).
Ondertussen is sinds de 15e eeuw en volop in de 16e eeuw het Ottomaanse rijk zich aan het ontwikkelen in Oost- en Centraal Europa. In de strijd tussen Karel V en Frans I van Frankrijk zal deze laatste in 1536 het bondgenootschap, hem door de Ottomaan Süleyman I de Grote aangeboden, aanvaarden en zo de Turken binnenbrengen in de Europese politiek. Frankrijk zal er zijn status van eerste Middellandse Zeemogendheid door verkrijgen, met Marseille als poort van Europa op het Oosten, en die behouden tot in de 19e eeuw. De Turken of Ottomanen zullen in 1541 Hongarije bijna helemaal veroveren en hoewel met de dood van Süleyman I in 1566 langzaam het verval gaat optreden zal de druk van de Turken op Europa aanhouden tot lang in de 17e eeuw. In 1572 wordt een eerste halt toegeroepen aan de Turkse expansie wanneer te Lepanto (in Griekenland) de Turkse vloot wordt vernietigd door een coalitie van Westerse vloten, maar pas in 1683 zal de Poolse koning Jan Sobieski bij de Kahlenberg (in de buurt van Wenen) de Turken definitief verslaan.
Het Duitse rijk kende in de 16e en 17e eeuw een diep economisch en intellectueel verval, met als dieptepunt in de eerste helft van de zeventiende eeuw de dertigjarige oorlog. Dit was oorspronkelijk een oorlog tussen protestantse en katholieke vorsten. De Oostenrijkse Habsburgers, de grootste macht in Centraal Europa, zullen onder druk van de Turken en niet in staat de verbrokkeling en het verval van het rijk tegen te gaan, in 1648 bij de Vrede van Westfalen, die een einde maakt aan de dertigjarige oorlog, veel aan macht hebben ingeboet. Centraal Europa is nog slechts een mozaiek van kleinere soevereine staten. Frankrijk komt naar voor als de leidende mogendheid. Pas in de volle achttiende eeuw zal het daarin door Engeland worden bedreigd en overvleugeld.