andrebogaert.be

Buitenlands doen zich een aantal ontwikkelingen voor die Frankrijk gunstig zijn:

Bovendien voerden Richelieu en Mazarin een politiek van vrede en evenwicht, o.m. door de uitbouw van een sterke militaire macht (landleger en vloot). Met het absolutisme begint immers ook de militarisering van de macht. Een politiek van evenwicht ook, steunend op een zo goed mogelijke verstandhouding met Engeland, tegen de blijvende dreiging van overwicht door de Habsburgers.
Richelieu slaagde er wel niet in een goede koloniale politiek uit te bouwen. Noch de adel noch de zakenlieden zagen blijkbaar brood in een tweede Franse macht in de overzeese gebieden.

Vooral Mazarin zal af te rekenen krijgen met de adel. Hij ging het nodige geld voor zijn politiek halen niet bij de armen maar bij de rijken, en kreeg daardoor vlug af te rekenen met de verwoede tegenstand van de adel. Deze adel steunde het

Binnenlands betekent dit dat het gezag van de koning nog werd versterkt tegen zowel de protestanten die op dat moment zowat een staat in de staat vormden, als tegen de adel.
De protestanten: Richelieu heeft de strijd tegen hen aangebonden. Hun hoofdstad, de havenstad La Rochelle (aan de Atlantische kust) wordt na een beleg van anderhalf jaar ingenomen. Alle politieke voorrechten worden de Hugenoten ontnomen, maar hun godsdienstvrijheid wordt volledig.
De adel: voortdurend komt die in opstand tegen het koninklijke gezag en weigert financieel de lasten van de staat mee te dragen. Dit zal tot gevolg hebben dat die adel alle politieke voorrechten verliest. Maar ook dat de belastingsdruk vooral woog op de boeren, die ook nog tegenover de plaatselijke adel in een totaal verouderde feodale relatie stonden. De nieuwe politieke situatie, waarbij de staat meer en meer de plaats innam van de adel als politiek beleidsorgaan ging niet gepaard met een gelijklopende hervorming van het maatschappelijk bestel. Door onder een centraliserende monarchie de sociale lasten van een achterhaald feodaal regime te laten voortbestaan, gaf die monarchie aanleiding tot een diepe crisis die langzamerhand het land tot in zijn grondslagen zou ondermijnen.
De belasting voor het koninklijk gezag was gewettigd omdat ze de koning in staat moest stellen het land uit te rusten en er een moderne staat van te maken. Maar onder die monarchie werd de adel, die vroeger de taken had verricht die nu door de gecentraliseerde macht werden opgenomen, een parasitaire en bevoorrechte stand, die privé belastingen inde zonder als tegenprestatie iets voor de gemeenschap te doen. Dat alles zal de reactie verklaren van de Franse revolutie (meer dan een eeuw later weliswaar) en verklaart de slachting onder de adel, die toen heeft plaats gehad.
De derde stand, de burgerij, van haar kant zal profiteren van de ontwikkeling, met als gevolg dat Frankrijk in Europa het machtigste en meest welvarende land wordt.

1. Frankrijk vóór Lodewijk XIV (1610-1661)

We hebben Frankrijk achtergelaten bij de moord, in 1610, op Hendrik IV, de eerste Bourbon, grondlegger van het Franse absolutisme. Lodewijk XIII, zijn opvolger, was nog een kind en zijn moeder Maria de Medicis wordt regentes. Onmiddellijk volgde de revanche van de adel, die zich verzette tegen de absolutistische politiek van de koningen. Vooral het feit dat de adel onder Hendrik IV uit alle regeringszaken was geweerd en alle invloed had verloren, iets wat vooral financiële gevolgen had, voedde de ontevredenheid. In 1614 werd de Staten-Generaal bijeengeroepen, op initiatief van de adel, maar de verdeeldheid tussen de adel en de derde stand (= de rijke burgerij, die belang had bij een grotere eenheid en een betere financiële situatie door hervorming van het verouderde feodale belastingsstelsel) deed ertoe besluiten de vergadering op te heffen. De Staten-Generaal zou pas weer samenkomen in 1789, op de vooravond van de Franse revolutie, dus welgeteld 175 jaar later.
Tien jaar later, in 1624, benoemde Maria de Medicis, tegen advies van de adel in, de kardinaal van Richelieu, Armand Jean du Plessis (1585-1642), tot eerste minister. Hij en zijn opvolger kardinaal Mazarin (1602-1661) zullen de politiek van Frankrijk binnen- en buitenlands beheersen tot 1661, het jaar waarin Lodewijk XIV koning zal worden.

Tot 9 juli wordt het leven van miljoenen mensen beheerst door één sportevenement, het wereldkampioenschap in Duitsland. Met zijn scherpe blik weet Ignacio Ramonet van Le Monde diplomatique eens te meer dit fenomeen te analyseren en in een bredere context te plaatsen. Lees even zijn voorwoord voor de editie van deze maand en ga daarna maar rustig uitzakken voor de televisie…

Blogs spelen meer en meer een rol in het politieke denken in de VS. Het is dus uitkijken naar de rol die ze zullen spelen in de aanloop naar de presidentsverkiezingen in 2008. En wellicht gaan wij hier in Europa dezelfde weg op, zij het met de achterstand van één verkiezing…

Europa in de tweede helft van de zeventiende eeuw (1648-1715)

Inleiding:

1648 is het jaar van de verdragen van Westfalen, en meteen het einde van een oorlog, die dertig jaar had geduurd en vooral het gebied van het Heilige Roomse Rijk had geteisterd. Het was een poging van de Oostenrijkse Habsburgers om hun keizerlijk gezag te herstellen over het hele gebied van het Roomse Rijk. Begonnen als godsdienstoorlog, in Bohemen (Praag), werd het daarna vooral een politieke strijd om de hegemonie rond de Baltische zee (met de Denen, en daarna de Zweden als grote tegenstanders). De Spanjaarden komen hun Oostenrijkse familie te hulp, na eerst ook de oorlog met de Verenigde Provincies te hebben hervat. Ondertussen hebben Engeland en de Verenigde Provincies hun meesterschap op zee en in de kolonies versterkt t.o.v. Spanje en Portugal. Frankrijk komt laat op het toneel, eerst via steun aan de Zweden, later rechtstreeks.

Bij de Verdragen van Westfalen komt Frankrijk als grote overwinnaar uit de bus, en begint de hegemonie van Frankrijk over Europa. De grote verliezer is Spanje, dat enkel betrokken is bij de vrede van Munster met de Verenigde Provincies, en zich de handen wil vrijmaken om de strijd tegen Frankrijk verder te zetten. Engeland is niet aanwezig in Westfalen en bouwt zijn zeemacht verder uit, ten koste van die van de Verenigde Provincies. Oostenrijk ziet definitief af van zijn ambitie het keizerlijke gezag over het hele Roomse Rijk te herstellen. In Centraal Europa komen nieuwe machtscentra opzetten: Brandenburg (met Berlijn), dat later het koninkrijk Pruisen wordt, Polen en vooral Rusland. De Turkse macht vormt op dat ogenblik nog een serieuze dreiging in Oost-Europa, maar zal in de loop van de volgende halve eeuw definitief worden achtergeslagen.